Our social:

Category: Genel

VAR Mı, Etik Mi?

Değerler mi değişiyor, algılar mı?

Milyarlarca insan her gün birbirine birşeyler anlatıyor. Sayısını bilemediğimiz, ölçemediğimiz tüm bu diyalogların altında bir his var; doğru birşey söylüyorum!

Bu insanlara sorsak desek ki etik nedir? Sizce kaç farklı yanıt alırız?

Sürekli olarak artan bilgi paylaşımları, ikna gayretleri birbirini izlerken dinlemenin konuşmaktan daha yararlı olduğu da hemen hemen her öğretide yer alır. Kimi dialoglarda saik, kötüye yöneltmektir, bu kişiler açıkça söylemek gerekirse oldukları gibi görünmektedirler çünkü bilerek ve isteyerek bunu açıklarlar. Öte yandan kuvvetli çoğunluğu oluşturan diğer gruptaki insanlar doğru olduklarını söyleseler de vücut dilleri ile işaret etseler de hatta bunu yazsalar da dürüst olmadıklarını bilirler.

Hemen güncel bir örnek verelim. Futbol, dünyanın en sevilen oyunlarının başında gelir. Nizami bir düzende 22 as futbolcu, 22 yedek futbolcu ve hocaları 2 takım halinde mücade ederler. Bugün avrupa topraklarında Rusya’da yapılan herkesin gözü kulağı orada diye tabir edilen dünyanın en büyük organizasyonlarından olan Dünya Kupası’ndaki stadların ortalama seyirci kapasitesi 49.000 kişidir. Hani deriz ya kimse yokken, kimse seni görmüyorken bile doğru olanı yap, gece 03.00’te trafik lambasında beklemek erdemdir diye… Onlarca kamera ile oyunu seyreden milyonlar, tribünlerdeki seyirciler, yedek kulübeleri, saha içindeki 4 hakem oyunu izler. Toplam kaç göz var hesaplayamıyoruz bile. Tartışmalı bir pozisyon olur genellikle pozisyona karışan en az 2 oyuncu olur veya daha net bir örnekle bir oyuncunun ceza sahası içinde top eline çarpar. Bu oyuncular da kendilerinin doğru söylediğini iddia ederler. Tüm gözlere rağmen…

Yıllar geçiyor, okur yazarlık artıyor, atasözleri havalarda uçuşuyor ama örnek gösterilen, göz önünde olan kişiler bile en hızlı şekilde gerçek olmayanı savunabiliyor. Bunun önlenmesi için nice Fair Play çalışmaları, etkinlik toplantıları, teşvik videoları, hatırlatma çıkartmaları yetmedi ve VAR sistemi hayata geçirildi. VAR: Video assistant referees türkçesi video yardımcı hakem sistemi.

Bu sistem bize diyorki, milyonlar önünde olan olayı çıkıp kendisi beyan etmezse, 4 hakem de bunu göremezse, benim özenle “farklı milletten” seçtiğim önünde 11 adet ekran olan hakem kadrosu, orta hakemi uyarır, o da saha kenarına gider ve tekrar tekrar izleyip karar verir.

Yazının başlığına şimdi geri dönelim, değerler değişti mi? Doğru olan, ahlâka uygun olan halen en değerli olan değil mi? Ön yargımızda ne vardı; örtülü ödenek, yalan beyan, hileli işlem, gerici diye tabir edilen toplumlar, batılı dediğimiz medeniyetler ve benzeri kavramlar, ifadeler. Hakikatte, pratik hayatta ne var; sokakta top oynayan çocuklar veya alelâde bir sahada top oynayan bireyler benzer bir durum yaşadığında bir kişinin “gördüm” demesi yetiyor veya şüpheli pozisyona karışan oyuncu birkaç saniye içerisinde doğruyu bizzat kendisi, kendiliğinden beyan ediyor. Peki bu futbol oyunu en çok nerede para ediyor? Avrupa’da… Bu bir tezatlık mı yoksa bazı şeyleri kabullendik mi?

Geçelim siyasete, dünyanın süper gücü liderini değiştirdi, demokrasinin en iyi yaşandığı kabul edilen ülkelerden ABD’de seçim güvenliği tartışılır oldu. Yeni lider Trump’ın ilk icraatları sonrası dünya devletleri, sivil toplum örgütleri, birçok önde gelen üniversite yeni dünya düzenine ayak uydurma çabasına girişti, seminerlerin, programların adı değişti. Seçilen kişinin etik olmadığı genel kabul haline gelse de bu kişinin oy çokluğuyla seçildiği tartışılmaz bir gerçek. O halde birileri etiği değil de gücü ve parayı mı seçti?

Dönelim ülkemize, sadece bir soru: Seçimi ikinci bitiren ve kaybeden muhalif lider, sohbet ettiği gazeteciye, verdiği bilgiyi saklamadığı için sitem etti. Faturayı kendine çıkarsa da onu da hatalı ilân etti. Gazeteci çıktı ve “ben gazeteciyim, işim bu” dedi. Kamuoyu ikiye bölündü, doğru bulanlar ve meslek etiğine aykırı bulanlar.

Bugün onlarca şirket, etik programlarını hayata geçiriyor, etik beyanlarını ilân ediyor ve çalışanlarından, 3. taraf iş ortaklarından bu beyana uygun davranmasını istiyor.

Yukarıda kaç farklı yanıt alacağımızı sormuştum.

Sizce etik nedir?

Yazı: Av. Cihan Altuntuğ, Coca Cola İçecek Hukuk Müşaviri

Makalelerdeki görüş ve yorumlar yazar veya yazarlara ait olup , Etik ve İtibar Derneği’nin konu ile ilgili düşüncelerini yansıtmamaktadır.

Uygulamacı Gözüyle Yolsuzluk ve Uyum İlişkisi

GİRİŞ:

İş yaşamında etik denince akla farklı şeyler gelebiliyor. Toplumda etik hakkındaki bilinç seviyesinin düşüklüğü, güncel mevzuatta ise normatif düzenleme eksikliği hepimizin farkında olduğu bir konu  Her ne kadar itiraf edemesek de bununla ilgili sorumluluğun bize ait olmadığını, hatta bunun gerçek bir sorun dahi olmadığını söyleyip günlerimizi rutin operasyonlarla geçirmeye devam ettiğimiz yadsınamaz bir gerçek.

Suistimal Riskine Karşı Veri Analitiği Yaklaşımı

Suistimal nitelikli işlemler, şirketlerin kaynak ve varlıklarını riske sokarken, milyonlarca liralık zarar ile sonuçlanabilmekte ve kuruluşların itibar riskini de arttırmaktadır. Bununla birlikte, suistimal nitelikli işlemlerin geride bıraktığı izler, bu riskle mücadelede önemli bir fırsat yaratmaktadır. Bu bağlamda, teknolojiyi insan etkileşimiyle birleştirerek suistimal potansiyeli veya niteliği taşıyan işlemleri tespit etmeyi hedefleyen veri analitiği yaklaşımı; genel itibarıyla depolanmış verinin analitik taramadan geçirilerek barındırdığı uyumsuzlukların ve aykırılıkların tespitinde izlenen bir yöntemdir.

How Can You Teach Ethics To An Artificial Intelligence?

There is no question that artificial intelligence harbors enormous positive potential, but at the same time, also makes major demands of programmers and for ethically correct usage. We at Deutsche Telekom aren’t the only ones who have realized that AI needs ethical “guardrails”. As such, I flew to where the big players are located: Silicon Valley in the U.S. and Silicon Wadi in Israel.

Roma’da Romalı Gibi Davran

Son yıllarda iş etiği giderek önem kazansa da etik olmanın ve dolayısı ile iş etiğinin gerçekçi olup olmadığı konusunda şüpheleri olanlar var. İlk olarak etik iş yapmayı tamamen dışlayarak kapitalizmin doğası gereği iş etiğini içermediğini düşünenler olduğu gibi, daha ılımlı olarak kapitalizmin iş etiğini dışlamadığına ama başarılı bir iş yürütmek için iş etiğinin engel olduğuna inananlar da bulunuyor. Bu konuda sert veya ılımlı olarak itiraz edenlerin iş dünyasındaki bazı efsanelere fazlasıyla inandıkları söylenebilir. Oysa bu efsane ya da mitler aslında iş dünyası için günümüzde o kadar da geçerli değiller.

Bu efsane veya mitlerden biri de “onları yenemiyorsanız onlara katılın” mottosu ile karşımıza çıkmaktadır. Her zaman duyulan bir mazerettir: “Ya, bizim sektörde işler böyle yürüyor”. Bu mite tutunan insanlar, etik dışı davranışa karşı koymayı akıntıya karşı yüzmek gibi manasız bulurlar.

Eğer belirli bir bağlamda etik-dışı davranış norm ise, kesinlikle işin yapılma yolu olarak kabul edilmesi gerekir. Etik dışılığın hâkim olduğu çevrede bir kişinin çabaları nasıl etik bir fark yaratabilir?

 

Bu anlayış meşhur sözden yola çıkar; “Roma’da iken, Romalıların yaptığı gibi yapın”.

 

İlk bakışta kulağa çok da aykırı gelmese de bu efsane veya mitin daha derin bir çözümleme ile büyük bir hataya düştüğü ortaya çıkar. Bireylerin grup baskısına yatkın oldukları iyi bilinen bir

olgudur. Bu nedenle kabul edilemez davranışlara girişmek, çevrede aynı şeyi yapan başkaları olduğu zaman daha kolaydır. Grup baskısının anlaşılabilir olması onu bağışlanabilir kılmaz.

Genç bir insanın akran baskısının etkisi altında bir suç işlemesi psikolojik bir bakış açısından

anlaşılabilir ama bu fiili, etik olarak daha kabul edemeyiz. Şirket içerisinde daha az maaş aldığı iddiası ile yolsuzluğa bulaşmış bir çalışan belki size bu yola girmesinin sebeplerini izah edebilir ama bu davranışı asla etik olmayacaktır.

Başkaları ile birlikte etik dışı davranışa yönelmeniz, eylemlerinizin etik dışılığı için hiçbir özür sağlamaz. Etik-dışı davranışları salt yaygın oldukları için kabul etmeye başladığımız zaman, neyin kabul edilebilir olduğuna ilişkin yargılarda bulunma yeteneğimizi de terk ederiz.

 

Yazı : Ali Cem Gülmen, TEİD Araştırma Direktörü

Vaka: Ali Ne Yapmalıdır?

İşte yine etik bir dilemma ile karşınızdayız. Aşağı tükürsen sakal, yukarı tükürsen bıyık mı, yoksa var mı bunun bir çıkarı? Etik duruştan uzaklaşmadan karşı karşıya kaldığımız sorunları nasıl çözeriz?

Peki Sizin İneğiniz Ne Renk?

Bir trenin içerisindesiniz. Daha kırsal bir bölgeye seyahat ya da ziyaret amaçlı gidiyorsunuz. Trenin camından dışarı baktığınız zaman yemyeşil uzun çayırlar, masmavi bir gökyüzü ve çimenlerde otlayan güzel inekler görüyorsunuz. Ne kadar huzur verici ve güzel bir manzara. Sizi mutlu ediyor.

Ölçülen Şey Yönetilir ve Tabii Raporlanabilir…

Günümüzde kurumlar etik ve uyum programlarının ürünü olan etik performanslarını nasıl takip edecekleri ve raporlayacakları konusuna büyük önem veriyorlar. Şirketlerin; etik ve uyum performanslarını takip etmek, ilgili birimlere iç raporlamada bulunmak ve kurum dışı paydaşlara bilgi vermek için hazırlanan raporları, şirketlerin geleceğinin belirlendiği stratejiler üretmek için çok büyük öneme sahip. Peki ama kime, neyi, ne zaman ve nasıl raporlayacağız? Ve tabii neleri yapmayacağız…